KUURNE/RED. – Je kan er niet omheen, overal waar je gaat, staat, rijdt … zijn er (bewakings)camera’s. Is de massale aanwezigheid van dergelijke camera’s verenigbaar, met het zo verheerlijkte recht op privacy? Mag/kan alles en iedereen zomaar onbeperkt in beeld worden gebracht? En mogen die beeldopnames zomaar door iedereen, om voor om het even wat, worden gebruikt?

Eddy Snelders, Vincent Van Quickenborne, de ‘maïsfotografen’ van Langemark, zij zijn slechts enkelen, in een veel groter verhaal, over het wel en wee, van het al dan niet geoorloofd aanwenden van de camera(beelden).

De Tweede Wereldoorlog

Het allereerste gedocumenteerde gebruik van bewakingscamera’s dateert van 1942. Nazi-Duitsland observeert dan, middels een – door uitvinder Walter Bruch – ontworpen camerasysteem, de lanceringen van V2 raketten.

Vericon

Dit is de naam van een Amerikaans bedrijf, dat in 1949 als eerste, de bewakingscamera commercieel produceert en promoot. Die dingen waren toen ontzettend duur én primitief.

CCTV camera’s

Vanaf 1968 is het niet langer nodig om de beelden live in de gaten te houden, want door de ontwikkeling van het VCR systeem, wordt het mogelijk om de beelden, op elk willekeurig moment terug te kijken. Datzelfde jaar wordt er in New-York, voor het eerst geëxperimenteerd, met het installeren van vaste CCTV camera’s in de drukste straat van de stad. De overheid zag immers brood in die goedkopere manier van criminaliteit aanpak, wegens goedkoper dan de inzet van politiepersoneel. Aanvankelijk ligt er geen aangetoond rechtstreeks verband voor, tussen het gebruik van camerabewaking en een daling van de criminaliteit. Maar dit verandert, omdat het aantal geslaagde experimenten met het aanwenden van camerabewaking, met een daling van de criminaliteit tot gevolg alsmaar verder toeneemt.

Wereldwijd meer dan 44 miljard camera’s

Die camera’s worden niet enkel door overheden, maar ook door particulieren geïnstalleerd. Zo zijn er tegenwoordig beveiligingscamera’s voor ieders portemonnee beschikbaar.

Essentieel verschil tussen bewaking en toezicht

Worden de beelden niet rechtstreeks bekeken door toezichthouders of politie, dan is er de facto geen sprake van toezicht en is de noemer camerabewaking meer geschikt. Het onderscheid tussen bewaking en toezicht wordt vaak bepaald, door het doel waarvoor de camera’s worden gebezigd.

Camerabewaking wordt vaak aangewend door particulieren voor bewakingsdoeleinden; cameratoezicht wordt vaak gehanteerd als er sprake is van handhaving van de openbare orde door de overheid. Als de overheid een gebouw met camera’s beveiligt, dan is er ook sprake van camerabewaking. Het doel waarvoor de camera wordt gebruikt is meer determinerend dan het type eigenaar van de camera.

De grens tussen bewaking en toezicht is soms nogal fluïde: er zijn bewakingscamera’s die rechtstreeks worden bekeken in Particuliere Alarm Centrales maar er zijn ook toezichtcamera’s waarvan de beelden, niet rechtstreeks worden bekeken.

Cameratoezicht is dus het houden van toezicht op gebouwen, gebieden, groepen mensen met behulp van bewakingscamera’s. Cameratoezicht kan voor verschillende doeleinden worden ingezet. Als daar zijn onder meer, handhaving van de openbare orde en veiligheid, verkeerstoezicht, het tellen van personen, voertuigen maar ook voor crowd control. Opgenomen beelden kunnen door politie en openbaar ministerie voor opsporing en vervolging worden aangewend.

Waar mag je een bewakingscamera plaatsen?

De camerawet vereist, dat er een balans is tussen het belang van degene die de camera plaatst en het recht op privacy van de persoon die gefilmd wordt. De beelden moeten passend en noodzakelijk zijn en er mogen geen overbodige beelden gemaakt worden. Je mag alleen je eigen woning of eigendom filmen, niet de openbare weg of de eigendom van de buren. De wet maakt onderscheid tussen, besloten plaatsen die niet voor het publiek toegankelijk zijn, besloten plaatsen die publiek toegankelijk zijn en niet-besloten plaatsen. De wetgeving voor het plaatsen van bewakingscamera’s op niet-besloten plaatsen is anders en kan alleen door overheden worden gedaan.

Welk pictogram moet je plaatsen?

Een bewakingscamera mag nooit heimelijk worden gebruikt. En er moet altijd een pictogram worden geplaatst, om bezoekers te informeren over het gebruik ervan. Het formaat van het pictogram varieert afhankelijk van de plaats: 60 x 40 cm voor een openbare plaats zonder afbakening, 60 x 40 cm, A4-formaat of 15 x 10 cm voor een openbare plaats met afbakening en hetzelfde formaat voor een niet-openbare plaats. Het pictogram kan gemaakt zijn van aluminiumplaat van minimaal 1,5 mm dikte of een geplastificeerde sticker.

Waarvoor mag je de beelden gebruiken?

Volgens de camerawet, mogen de beelden alleen in real-time worden bekeken, om direct te kunnen ingrijpen bij misdrijven, schade, overlast of verstoring van de openbare orde. Het opnemen van de beelden (bijvoorbeeld op band, schijf of digitaal) is alleen toegestaan, om bewijs te verzamelen van misdrijven, overlast of schade en om daders, verstoorders van de openbare orde, getuigen of slachtoffers op te sporen en te identificeren.

Hoe lang mag je de beelden bewaren?

Volgens de regelgeving mogen beelden maximaal 30 dagen worden bewaard, tenzij ze bijdragen aan een lopend onderzoek. In het geval dat de opgenomen beelden kunnen helpen bij het bewijzen van een misdrijf, schade, overlast, of bij het identificeren van een dader, verstoorder van de openbare orde, getuige of slachtoffer, kunnen ze langer worden bewaard.

Waar moet je een melding doen van de bewakingscamera?

Als een bewakingscamera voor persoonlijk of huiselijk gebruik is, zoals in een privéwoning, is er geen verplichting om hiervan aangifte te doen of om een intern register bij te houden.

In alle andere gevallen moet elke plaatsing van een bewakingscamera worden gemeld aan de politiediensten, uiterlijk de dag voor het gebruik ervan. De FOD Binnenlandse Zaken heeft een website, www.aangiftecamera.be, waar je deze melding kan doen. Hierbij moeten verschillende gegevens worden ingevoerd, zoals de identiteit van de persoon die de melding doet, het type locatie, het adres, het type camera, de locatie van de camera, enzovoort.

Daarnaast moet er ook een intern register worden bijgehouden. In dit register moeten onder andere de naam en contactgegevens van de verantwoordelijke, de specifieke doeleinden van de verwerking, de categorieën van ontvangers, eventuele doorgifte naar andere landen, de bewaartermijn, een beschrijving van de beveiligingsmaatregelen en andere relevante informatie over het gebruik van de camera worden opgenomen.

Een nepcamera of dummycamera valt niet onder de camerawet. Deze kan je dus gewoon plaatsen. En Omdat er geen specifieke wet is, mogen automobilisten een dashcam gebruiken zolang ze de privacywetgeving respecteren. 

Overtredingen van de wetgeving rond bewakingscamera’s kunnen leiden tot boetes en andere juridische gevolgen. Het is daarom aangewezen om de meest recente informatie te raadplegen op de website van de gegevensbeschermingsautoriteit of op de website Belgium.be