ANZEGEM – In een wereld waar globalisering en standaardisering steeds meer de boventoon voeren, wordt de rol van dialecten als cruciaal voor het behoud van culturele identiteit en diversiteit vaak onderschat. Dialecten zijn niet slechts regionale varianten van een taal; ze vormen een rijk en complex systeem van communicatie dat diepgeworteld is in de geschiedenis, cultuur en identiteitsvorming van een gemeenschap.

Dialecten zijn intrinsiek verbonden met de culturele identiteit van een gemeenschap. Ze dragen de geschiedenis en tradities van een regio met zich mee, en vormen een belangrijk onderdeel van het lokale erfgoed. Dialecten weerspiegelen niet alleen de unieke woordenschat en grammaticale structuren, maar ook de sociale gewoontes, waarden en levenswijzen van de sprekers.

Culturele identiteit en erfgoed

Dialecten zijn vaak een bron van trots voor de lokale bevolking. Het gebruik van een dialect kan een gevoel van verbondenheid en gemeenschap bevorderen, en het draagt bij aan de sociale cohesie. Dit is vooral relevant in een tijd waarin veel mensen zich in een steeds meer homogeen wordende wereld verloren voelen.

Onderwijs en taalontwikkeling

Dialecten spelen ook een belangrijke rol in de taalontwikkeling van kinderen. Onderzoek toont aan, dat kinderen die in een meertalige omgeving opgroeien, profiteren van de cognitieve voordelen die daarmee gepaard gaan. Dialecten kunnen de taalvaardigheid bevorderen, de creativiteit stimuleren en het begrip van taalstructuren versterken. Het gebruik van dialecten in het onderwijs kan daarmee bijdragen aan een bredere en diepere taalontwikkeling.

De uitdagingen van dialecten

Ondanks hun waarde staan dialecten onder druk. De opkomst van sociale media, de dominantie van de standaardtaal in onderwijs en media, en de migratie naar stedelijke gebieden, dragen bij aan de afname van het gebruik van dialecten. Jongere generaties identificeren zich vaak meer met de standaardtaal, wat leidt tot een verschraling van de dialecten en het verlies van cultureel erfgoed.

Het behoud van dialecten vereist een actieve inspanning van zowel de gemeenschap als beleidsmakers. Initiatieven zoals dialectonderwijs, culturele evenementen en het vastleggen van dialecten in literatuur en media zijn essentieel om ze levend te houden. Ook de steun van lokale overheden en culturele instellingen is cruciaal om een platform te bieden voor dialectsprekers en om het belang van dialecten te onderstrepen.

Zeisels tussen Schelde en Leie

Ook in Anzegem weet men het plaatselijke dialect naar waarde te schatten. Auteurs Erik Depraetere, Jo Devos en Paul Verleyen brengen daar – samen met héél véél andere geïnteresseerden – de lokale taal in kaart.

Onder auspiciën van het Davidsfonds Anzegem, is het trio daar reeds aan hun vierde boek over het plaatselijke dialect toe.

Sinds 2004 leveren enthousiaste Anzegemnaars een waardevolle bijdrage aan het behoud en de promotie van het lokale dialect. Hun eerste boek, “Ae’s ge dat lui’ë leest”, werd in 2007 uitgegeven en bevatte meer dan 7.000 dialectwoorden en -gezegden, verlevendigd met 50 originele cartoons van cartoonist Nesten. Het boek was een groot succes, met alle 1.500 exemplaren die snel uitverkocht raakten.

Samenwerking met Universiteit Gent

Na dit succes werd er in samenwerking met UGent een dialectwerkgroep opgericht, bestaande uit vier mannen en vier vrouwen uit Anzegem, die meer dan 400 nieuwe lemmata verzamelden. Dit leidde tot de publicatie van een tweede boek in 2009, dat 720 pagina’s telde en een bijgevoegde CD bevatte.

In 2019 volgde het derde boek, dat dialectonkundigen vertrouwd maakte met het lokale dialect en ook een verzameling Franse leenwoorden en dialectische voornamen presenteerde. Dit boek, dat alle 52 cartoons bevatte, werd eveneens volledig uitverkocht.

Geen drie zonder vier

Na 3 jaar intensief werken, werd in oktober 2024, het vierde boek, “Zeisels tussen Schelde en Leie”, gelanceerd. Dit boek bevat meer dan 3.500 gezegden en uitdrukkingen, meer dan 100 originele cartoons van Bart Vercruysse en talrijke wetenswaardigheden, wat het een rijk en interessant geschenkboek maakt.

Ook dit boek is een voltreffer en was binnen de kortste keren uitverkocht. De tweede oplage vindt tegenwoordig vlot de weg richting de geïnteresseerde lezer.

De Anzegemse dialectwerking heeft met deze publicaties een belangrijke stap gezet in het behoud van het dialect en de lokale cultuur.

Wedstrijd

De Belgisch Radio Unie mag één exemplaar van dit toch wel unieke boek wegschenken onder zijn websitebezoekers. Stuur jouw antwoord op de vraag: ‘Welke bekende Vlaamse schrijver had zijn schrijfhonk in Anzegem?’ samen met je naam, adres en telefoonnummer uiterlijk tegen 10 januari 2025 naar wedstrijd@belgischeradiounie.be. Misschien ben jij binnenkort de gelukkige winnaar van dit unieke boek.

Zeisels tussen Schelde en Leie van Erik Depraetere, Jo Devos en Paul Verleyen met illustraties van Bart Vercruysse wordt uitgegeven door het Davidsfonds, telt 342 bladzijden en kost 25,00 EUR. Dit bedrag kan gegireerd worden op het rekeningnummer van Davidsfonds Anzegem: BE65 7480 2345 3996 met vermelding ‘Zeisels’.

Ronny Hantson had een boeiende babbel met de drie protagonisten. Bekijk hierna de bijhorende videoreportage: