Op maandag 17 februari werd bij het C-Power windpark in de Belgische wateren een buitengewone waarneming gedaan: een levende gewone vinvis (Balaenoptera physalus). Dit is de eerste keer in recente tijden dat een levend individu van deze soort in België op beeld werd vastgelegd.
Een medewerker van het C-Power windpark ontdekte de walvisachtige op enkele tientallen kilometers van de Belgische kust. Het dier werd gefilmd en de beelden werden overgemaakt aan het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, dat de impact van offshore windparken op het mariene milieu opvolgt. De beelden maakten het mogelijk om de vinvis correct te identificeren, hoewel het individu er mager uitzag.
Deze waarneming is uitzonderlijk. Tot nu toe betroffen alle bevestigde waarnemingen van gewone vinvissen in België dode exemplaren. Dit is dus het eerste vastgelegde geval van een levend exemplaar in Belgische wateren.
Historiek van vinviswaarnemingen in België
In de 20e eeuw werden slechts drie strandingen van gewone vinvissen aan de Belgische kust geregistreerd: in 1939, 1978 en 1997 (Oostende). Een stuk huid met keelgroeven dat in 1994 aanspoelde in Oostende kon niet met zekerheid aan deze soort worden toegeschreven.
Ook in de 21e eeuw waren de zes bekende Belgische gevallen steeds dode dieren. Vier daarvan waren aangevaren door grote schepen. De eerste werd op zee gezien (7 juni 2004), terwijl de andere drie werden aangetroffen op de boeg van schepen die havens binnenvoeren (Antwerpen in 2009 en 2023, Gent in 2015). Daarnaast spoelde in 2018 een kadaver gecontroleerd aan in De Haan en werd in 2022 een dood exemplaar waargenomen langs de Belgische kust voordat het op 2 oktober aanspoelde in het Nederlandse Westkapelle.
Een oceaanreus met een kenmerkende kleuring
De gewone vinvis is met een maximale lengte van 27 meter de op een na grootste walvisachtige en het op een na grootste dier op aarde, na de blauwe vinvis. De soort heeft een karakteristieke asymmetrische kleuring: de linkeronderkaak is donker, terwijl de rechteronderkaak wit of lichtgrijs is. Deze kenmerkende witte onderkaak was zichtbaar op de beelden van het individu dat bij het C-Power windpark werd gespot.
Gewone vinvissen zijn kosmopolitische dieren die in alle grote oceanen voorkomen. Ze voeden zich met krill, scholen vissen en pijlinktvissen. Hoewel ze doorgaans migreren tussen noordelijke voedselgebieden in de zomer en zuidelijke voortplantingsgebieden in de winter, is hun exacte migratiepatroon in de Atlantische Oceaan nog niet volledig begrepen. Sommige exemplaren blijven het hele jaar door op hogere breedtegraden.
Meer vinvissen in Belgische wateren?
De populatie gewone vinvissen in de Noord-Atlantische regio herstelt langzaam van de drastische achteruitgang door de walvisjacht. Momenteel staan alleen Japan, Noorwegen en IJsland de jacht op deze soort nog toe. Een stijgend aantal vinvissen in de diepere Atlantische wateren vergroot de kans dat een verdwaald exemplaar in de ondiepe Noordzee terechtkomt.
Daarnaast leidt de toename van scheepvaart tot een groter aantal incidenten met grote zeezoogdieren. Verschillende vinvissen die in België werden aangetroffen, waren gestorven door aanvaringen met schepen, vermoedelijk buiten de Belgische wateren.
Tot slot heeft de kans op waarnemingen van bijzondere mariene fauna, zowel dood als levend, in de afgelopen decennia sterk toegenomen. Door de grotere menselijke aanwezigheid op zee en de mogelijkheid om waarnemingen eenvoudig via foto’s en video’s te delen, worden dergelijke spectaculaire waarnemingen sneller en beter gedocumenteerd.
