KUURNE – Johan Staelens (62), conservator van natuurreservaat De Oude Leie en bestuurslid bij Natuurpunt De Vlasbek, keerde onlangs terug van een indrukwekkende zestiendaagse expeditie naar het Noordpoolgebied. Vanuit Vlissingen vertrok hij aan boord van de ijsbreker en onderzoekschip de Plancius, samen met natuurgidsen en natuurliefhebbers, richting Spitsbergen.  De missie: het monitoren van zeezoogdieren en het in kaart brengen van vogelpopulaties.  Voor Johan was het al de tweede keer in zeven jaar tijd dat hij deze reis ondernam, maar de ervaring was opnieuw uniek.

“Een cruise waarbij je rustig achteroverleunt, was het zeker niet,” vertelt hij.   “Het was een wetenschappelijke expeditie van meer dan 3200 kilometer varen, waarbij we het grootste deel van de dag bezig waren met waarnemingen, analyses en educatie.”  Na vertrek uit het Nederlandse Vlissingen zette het schip koers richting de Shetlandeilanden en vervolgens via het vulkanische eiland Jan Mayen richting Spitsbergen, het grootste eiland van de Noorse Svalbard-archipel.

De eerste dagen op zee waren pittig. “De ruwe zee en windstoten tot 9 beaufort maakten me wat zeeziek,” geeft Johan toe.  “Maar zodra we de eerste vinvissen en orka’s begonnen te spotten, verdwenen die ongemakken als sneeuw voor de zon.”  Tijdens de tocht werden een twintigtal verschillende soorten zeezoogdieren waargenomen, waaronder de gewone Vinvis en de Dwergvinvis, orka’s, dolfijnen en walrussen.  Ook het observeren van zeevogels als de ivoormeeuw en de Grote burgemeester maakte grote indruk.   “Elke dag bracht nieuwe verrassingen. Het hoogtepunt voor mij was het spotten van een groep beloega’s – witgrijze walvissen – waarvan we er wel minstens een 200-tal zagen. Ongelooflijk om dat mee te maken.”

Johan vervulde aan boord een dubbele rol: enerzijds als gids voor medepassagiers, anderzijds als actief deelnemer aan het wetenschappelijk onderzoek.

“Ik hielp bij het tellen van de dieren die we tegenkwamen en gaf uitleg aan reizigers over de soorten die we observeerden.   Doorheen de jaren legde ik namelijk een zeer gedetailleerde infomap aan waarin ik heel wat documentatie verzamelde over de dieren die we tijdens de expeditie te zien kregen.”

De Plancius, oorspronkelijk gebouwd in 1976 als oceanografisch schip voor de Nederlandse marine (Hr. Ms. Tydeman), werd in 2009 aangekocht door Oceanwide Expeditions en volledig omgebouwd tot een expeditiepassagiersschip die plaats biedt aan 108 reizigers en 40 bemanningsleden.

Het schip is robuust genoeg om door ijsrijke wateren te varen, maar tegelijk comfortabel genoeg om wetenschappelijk werk te ondersteunen.   Het schip is voorzien van 50 passagiers hutten, met alle privé toiletten en douches. De unieke setting zorgde ook voor een bijzonder dag-nachtritme.

“In Spitsbergen gaat de zon in deze periode niet onder, wat betekent dat het letterlijk nooit donker wordt,” vertelt Johan.   “Dat vraagt enige aanpassing, zeker voor je slaapritme, maar het geeft tegelijk een magisch gevoel: je leeft echt in een andere wereld.”

Ondanks zijn eerdere reis in 2018, bleef de fascinatie voor het noordpoolgebied onverminderd groot. “Het is een gebied dat voortdurend verandert. Je merkt de impact van klimaatverandering: smeltend ijs, andere migratiepatronen van dieren, variaties in zee temperatuur. Maar wat vooral blijft hangen, is de kracht en schoonheid van de ongerepte natuur.”

Ook aan land werden een aantal observaties uitgevoerd. Met een zodiac voeren de deelnemers tot vlak bij de kust, waar ze op slechts tientallen meters van walrussen kwamen te staan. “Zo dicht bij deze machtige dieren komen – dat vergeet je nooit meer.”

Nu zijn pensioen dichterbij komt, maakt Johan al plannen voor een volgende expeditie richting het poolgebied. “Ik ben van kindsbeen af gebeten door de natuur, net als mijn moeder.   De wilde natuur heeft mij altijd diep geraakt. Binnenkort hoop ik opnieuw naar het poolgebied te trekken – deze keer om het noorderlicht te zien. Want voor mij staat één ding vast: de natuur blijft mijn leven.”  Wie meer info wenst over deze expeditie kan steeds terecht bij Johan op het telefoonnummer 0478/95.90.56