SINT-LIEVENS-HOUTEM – De moord op advocaat Claudia Van Der Stichelen en het feit, dat de dader nog steeds op vrije voeten rondloopt, houdt de Oost-Vlaamse gemeente in de ban. Toch staat daar op 10, 11 en 12 november de eeuwenoude winterjaarmarkt gepland.

Misschien dat de sfeer er nu toch enigszins anders zou kunnen zijn, want stel je voor dat de dader zich zomaar gewoon onder en/of tussen de tienduizenden bezoekers bevindt. Met vele tienduizenden zijn ze, de mensen die van heinde en verre naar Sint-Lievens-Houtem komen, om er de paarden en het vee te keuren en te kopen, van de volkse kermissfeer te genieten, te eten en te drinken en om er zielsverwanten te ontmoeten. De jaarmarkt is uniek. Nergens in Vlaanderen is er nog een gelijkaardig evenement, dat een dergelijke authenticiteit uitstraalt. Eeuwenoude tradities gaan er hand in hand met moderne technieken en regelgeving.

Heilige Livinus in de middeleeuwen

Houtem Jaarmarkt vindt zijn oorsprong in de middeleeuwen bij de verering van de Heilige Livinus.

Livinus van Gent, ook Sint-Lieven genaamd (Ierland, ca 580 – Sint-Lievens-Houtem, 12 november 657), zou een apostel van Vlaanderen en Brabant zijn geweest en is heilig verklaard. Zijn naamdag wordt gevierd op 12 november.

Volgens de legende hielp Livinus een man die aangevallen zou zijn geweest door een bezetene. De geestelijke sloeg de aanval af en beval de bezetene om de arme man los te laten. Die lag als dood op de grond, tot hij weer recht kwam en zijn redder kon bedanken. Livinus zelf zou in het jaar 657 al prekend op hoge leeftijd, in Esse (Sint-Lievens-Esse) zijn aangevallen door een groep heidenen, die zijn tong uitrukten en hem onthoofden. Hij zou vervolgens in Sint-Lievens-Houtem begraven zijn. Zijn gebeente zou in 1007 van Houtem naar Gent zijn overgebracht, waar het in 1578 verloren ging bij de Tweede Beeldenstorm.

De jaarlijkse Sint-Lievensprocessie van Gent naar Sint-Lievens-Houtem

Aanvankelijk was de zomerbedevaart en -jaarmarkt groter dan de winterjaarmarkt, maar in de loop van de geschiedenis groeide het belang van de bedevaart op 12 november (de vermoedelijke sterfdatum van Livinus). De jaarlijkse Sint-Lievensprocessie van Gent naar Sint-Lievens-Houtem op die twaalfde november was, een initiatief van de Gentse Sint-Baafsabdij. Met de bedevaarders gingen er ook kooplui mee. Er werd vee, koopwaar, textiel verhandeld, gedronken en gefeest. Het vee kon grazen op het grote grasplein (de huidige markt van Sint-Lievens-Houtem) waar een drinkplaats was voorzien.

Die Sint-Lievensprocessie en de daaruit ontstane Houtem Jaarmarkt wordt beschouwd als een model voor de middeleeuwse processies en jaarmarkten.

Vanaf de 17de eeuw evolueerde het overwegend bedevaartsgebeuren meer en meer richting een echte jaarmarkt met een belangrijke vee- en paardenmarkt annex volksfeest.

Baskenland

Houtem Jaarmarkt leeft in de gemeente en ontvangt op die drie dagen tijd tot 60.000 bezoekers. Elk jaar nodigt de gemeente Sint-Lievens-Houtem een gastregio uit. De gastregio dit jaar is Baskenland. Het is een regio (in het Baskisch ‘Euskal Herria’ en in het Spaans ‘País Vasco’) die zowel bestaat uit een deel in Spanje als Frankrijk.

Er wordt nog steeds – zoals als in de middeleeuwen – handel gedreven met en tussen handelaars en kooplui uit diverse contreien. De Jaarmarkt van Sint-Lievens-Houtem is zowat de laatste grote jaarmarkt van Vlaanderen, die teruggaat op religieuze en middeleeuwse tradities, het afsluiten van de koop met een ‘handjesklap’ inbegrepen.

UNESCO

Sinds 15 november 2010 is Houtem Jaarmarkt door de UNESCO erkend als immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid. Het element is ook opgenomen in de databank immaterieel cultureel erfgoed.

Meer informatie over de Jaarmarkt (van Sint-Lievens)-Houtem vind je hier