MECHELEN – Tijdens de 22e editie van Het Grote Vogelweekend van Natuurpunt telden, volgens de voorlopige cijfers, 53.539 enthousiaste deelnemers verspreid over Vlaanderen hun tuinvogels. Er werden 816.412 vogels geteld in 28.609 tuinen. De opvallendste bevinding is dat het aantal vogels per tuin met gemiddeld 21 vogels van 7 soorten lichtjes blijft dalen. De top 3 is: huismus, koolmees en vink. De Vogeltelweek voor Scholen was dit jaar een groot succes waaraan 227 scholen meededen, dat is een pak meer dan vorig jaar.
De vink hervond zijn plekje in de top 3 en stootte daarmee de kauw naar de vijfde plaats. “De vink is telkens de grote onvoorspelbare: in onze contreien overwinteren altijd redelijke aantallen vinken, maar het is telkens afwachten in welke mate ze naar onze voederplaatsen komen”, zegt Gerald Driessens, vogelexpert van Natuurpunt. “De huismus staat opnieuw op de eerste plaats, al laten deze voorlopige cijfers wel een kleine terugval zien in het aantal tuinen waarin nog huismussen verschenen. Nu was dat in minder dan de helft van de getelde tuinen (46%). Rond de eeuwwisseling bedroeg dat nog meer dan 60%. De koolmees staat voor de zesde keer in de afgelopen tien jaar op de tweede plaats.”
Grote, opvallende vogels temperen hun opmars
Soorten zoals de kauw en de houtduif zijn de afgelopen decennia sterk toegenomen, maar die groei lijkt nu te stoppen. De houtduif, aanwezig in 72% van de tuinen, heeft waarschijnlijk haar plafond bereikt. Bij de kauw zien we een stabilisatie door minder schoorstenen als nestplaats en doordat minder noordelijke kauwen in de winter hierheen komen. Ondertussen gaat de Turkse tortel al langer achteruit, waarschijnlijk door concurrentie met de grotere houtduif.
De ekster, door Vogelbescherming Vlaanderen uitgeroepen tot vogel van het jaar 2025, haalde net als vorig jaar een 8ste plaats. De acht jaren voordien was dat steevast een 9de of 10de plaats. Moeilijk te zeggen wat dat verschil maakte, maar het extreem vochtige 2024 en de vele slakken in de tuin, hebben zeker in hun voordeel gespeeld.
De merel staat dit jaar op de zevende plaats. Sinds het usutuvirus in de zomer van 2017 opdook (en vorige zomer weer toesloeg), is hij niet hoger geëindigd. Voor die uitbraken stond de merel steevast op de 4e plaats, met in 2012 zelfs een 3e plek en in 2017 een 2e plek. Ondanks het bezoek van ‘wintermerels’ uit het noorden tijdens de tuinvogeltelling, is duidelijk dat onze eigen merelpopulatie zwaar getroffen is.
Aantal vogels in onze tuinen
Er werden in onze tuinen gemiddeld 21 vogels van 7 soorten gezien, in 2024 waren dat er 22 van evenveel soorten. Het worden er dus elk jaar minder. De koolmees is opnieuw de soort die in het grootste aandeel van tuinen werd opgemerkt (75%).
Laat je verrassen
…want dat doet de natuur duidelijk wel. En hoe meer je kijkt en telt, hoe groter de kans op die soort die je niet verwachtte. Op heel wat plaatsen werden grote zilverreigers gezien in of rond de tuin. Het kan nog spectaculairder: in 7 verschillende tuinen werden ransuilen opgemerkt en twee tuinen kregen zelfs bezoek van een oehoe (Europa’s grootste uilensoort). Er waren 23 tuinen die een zwarte specht op visite kregen en in 135 tuinen dook een ijsvogeltje op.
Vogeltelweek voor Scholen
Tijdens de Vogeltelweek voor Scholen die plaatsvond van 20 tot en met 24 januari telden 5.326 leerlingen uit 227 scholen samen meer dan 10.606 vogels. Dat is een sterke stijging ten opzichte van de cijfers van 2024. Toen telden er ‘maar’ 3940 leerlingen in 147 scholen mee.
Op de Vlaamse speelplaatsen was (1) zwarte kraai, (2) kauw en (3) houtduif weer de vaste bezetting. Het zijn drie soorten die vrij goed tegen de drukte op en rond een speelplaats kunnen.
De top 10 in Vlaanderen (tussen haakjes de ranking van 2024)
1. Huismus (1) 2. Koolmees (2) 3. Vink (6) 4. Houtduif (4) 5. Kauw (3) 6. Pimpelmees (5) 7. Merel (7) 8. Ekster (8) 9. Turkse tortel (9) 10. Spreeuw (-)
Ook in Nederland en het Verenigd Koninkrijk is afgelopen weekend geteld. In Nederland is de voorlopige top drie: huismus, koolmees en pimpelmees. In Engeland is de voorlopige top 3: huismus, pimpelmees en houtduif.
Tellers kunnen hun gegevens nog tot vrijdag doorgeven via www.vogelweekend.be
Regionale verschillen
De provincie Antwerpen ziet minste aantal vogels met hoogste aantal tellers. De Limburgse tuinen blijven de meest vogelrijke, met per tuin gemiddeld 24 vogels van 8 verschillende soorten. In Oost-Vlaanderen is de verschuiving van huismus van de 1ste naar de 5de plaats en stoeltje wisselt met de vink, de opvallendste vaststelling. In Vlaams Brabant haalt de merel het maar net, terwijl de Turkse tortel daar verdwijnt. West-Vlaanderen behoudt (samen met Oost-Vlaanderen) de tweede beste score wat het aantal vogels per tuin betreft. Vink, kauw en huismus bepalen er de top 3. En in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest stoot de halsbandparkiet verder door. Een nieuwkomer in de Brusselse lijst kunnen we eveneens een invasieve exoot noemen: de stadsduif.
Met Het Grote Vogelweekend wil Natuurpunt gegevens verzamelen over de tuinvogels. De duizenden tellingen geven belangrijke inzichten in de evolutie in vogelpopulaties in Vlaanderen. Maar Natuurpunt wil mensen ook attent maken op de mooie natuur die zich vlak bij ons bevindt. Het Grote Vogelweekend is rasechte natuurbeleving vanuit het keukenraam. Natuurpunt wil alle tellers en ambassadeurs Elisabeth Lucie Baeten en Joris Hessels bedanken voor hun enthousiasme en de hulp bij deze telling. De definitieve resultaten verschijnen eind februari in een uitgebreider rapport.
